Η ανάπτυξη του λόγου στα παιδιά αποτελεί μία πολύ σημαντική και ταυτόχρονα εντυπωσιακή διαδικασία, η οποία ξεκινά από τη βρεφική ηλικία και ολοκληρώνεται μέχρι τα πρώτα εφηβικά χρόνια, δηλαδή την ηλικία των 10-12 ετών.
Πρόκειται για μία ακούσια διαδικασία η οποία ωστόσο επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες μέχρι την ολοκλήρωσή της. Οι παράγοντες αυτοί αφορούν την κατανόηση, την επεξεργασία και την παραγωγή του λόγου.
Ο τομέας της κατανόησης αφορά την ικανότητα του παιδιού να κατανοεί το γλωσσικό ερέθισμα και να αντιδρά σε αυτό, ώστε να μπορεί να το επεξεργαστεί μετέπειτα. Η κατανόηση επηρεάζεται κυρίως από περιβαλλοντικούς παράγοντες. Τα παιδιά δίγλωσσων γονέων είναι πιθανό να παρουσιάζουν δυσκολίες ενώ και διαταραχές ακοής και όρασης, επιφέρουν σημαντικότατες δυσκολίες στην κατανόηση της γλώσσας.
Κατά τη γλωσσική επεξεργασία το παιδί επεξεργάζεται το γλωσσικό μήνυμα. Οι παράγοντες που επηρεάζουν την επεξεργασία της γλώσσας είναι αναπτυξιακές διαταραχές (διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή-αυτισμός, και διάφορα άλλα γενετικά σύνδρομα) καθώς και γνωστικές διαταραχές όπως η νοητική καθυστέρηση.
Κατά την παραγωγή του λόγου, το παιδί σχηματοποιεί κατάλληλα τους αρθρωτές του (χείλη, γλώσσα, δόντια) και γίνεται έτσι ικανό να επικοινωνεί με τους υπόλοιπους χρήστες της γλώσσας. Οι παράγοντες οι οποίοι επηρεάζουν την παραγωγή του λόγου είναι ο στοματοκινητικός συντονισμός καθώς και ορισμένες ανατομικές ανωμαλίες ( σχιστίες, κακή οδοντική σύγκλιση κλπ).
Παρακάτω αναφέρονται τα στάδια γλωσσικής εξέλιξης των παιδιών από τη βρεφική ηλικία μέχρι τα πρώτα εφηβικά τους χρόνια.
0-6 μηνών: Στην ηλικία αυτή το παιδί τρομάζει με ήχους και αναγνωρίζει κάποιους από αυτούς. Εντοπίζει τον ήχο γυρνώντας το κεφάλι, χαμογελά όταν του μιλάνε και ταυτόχρονα χρησιμοποιεί το κλάμα για να εκφράσει αιτήματα. Παίζει με τη φωνή του και προσπαθεί να μιμηθεί ήχους.
6-12 μηνών: Το παιδί, αντιλαμβάνεται το «ναι» και το «όχι», μιμείται περισσότερους ήχους, αντιλαμβάνεται καθημερινά του αντικείμενα, κατανοεί πολύ απλές εντολές και έχει εκφραστικό λεξιλόγιο από 1-3 λέξεις. Στην ηλικία αυτή παρουσιάζεται το βάβισμα, η πολλαπλή επανάληψη δηλαδή συλλαβών τις οποίες το παιδί έχει κατακτήσει.
12-18 μηνών:Τα παιδιά αυτής της ηλικίας χρησιμοποιούν ακατάληπτη ομιλία, έχουν εκφραστικό λεξιλόγιο 3-20 λέξεις. Παράλληλα ακολουθούν απλές εντολές και αναγνωρίζουν το όνομά τους .
18-24 μηνών: Έχει κατακτηθεί εκφραστικό λεξιλόγιο από 10-50 λέξεις και είναι κατανοητό σε ξένους σε ποσοστό 25-50%. Απαντά σε ερωτήσεις του τύπου «τι είναι αυτό;» και χρησιμοποιεί μονολεκτικές προτάσεις.
2-3 ετών: Εκφραστικό λεξιλόγιο 50-200 λέξεις ή και περισσότερες. Σχηματίζει προτάσεις με 2-3 λέξεις και κατονομάζει οικεία αντικείμενα επακριβώς. Το αντιληπτικό λεξιλόγιο φτάνει τις 500 λέξεις.
3-4 ετών: Εκφραστικό λεξιλόγιο 800-1500 λέξεων. Σχηματίζει προτάσεις και είναι καταληπτό σε ποσοστό 80%. Μπορεί να περιγράφει προφορικά καταστάσεις ενώ χρησιμοποιεί συχνότερα ρήματα, ουσιαστικά και αντωνυμίες.
5-7 ετών: Εκφραστικό λεξιλόγιο 900-3000 λέξεων. Χρησιμοποιεί ορθές προτάσεις γραμματικά ενώ αποκτά και την παθητική φωνή. Περιγράφει αντικείμενα βάσει χαρακτηριστικών και αναγνωρίζει χρώματα, σχήματα και αριθμούς. Στην ηλικία αυτή το παιδί αρχίζει να χρησιμοποιεί επιρρήματα. Διηγείται ιστορίες του πρόσφατου παρελθόντος χρησιμοποιώντας ρήματα σε παροντικούς, παρελθοντικούς αλλά και σε μελλοντικούς χρόνους.
8-10 ετών: Εξωτερίκευση σκέψεων. Η χρήση των ρηματικών χρόνων γίνεται με ιδιαίτερη ευχέρεια, ενώ πλέον το παιδί έχει την ικανότητα να ανακαλεί γεγονότα από τη μνήμη του και να τα περιγράφει με ορθή χρονολογική σειρά.
10-12 ετών: Στην περίοδο αυτή η γλωσσική εξέλιξη ενός παιδιού έχει ολοκληρωθεί. Το παιδί είναι ικανό να χρησιμοποιεί τη γλώσσα χωρίς καμία δυσκολία και να αλληλεπιδράσει με άτομα μεγαλύτερης ηλικίας. Η ανάκληση γεγονότων είναι σαφώς ευκολότερη. Πλέον το παιδί χρησιμοποιεί τη μητρική του γλώσσα ως φυσικός ομιλητής αυτής.
Από τον λογοθεραπευτή Δημήτρη Χριστοφόρου “ΔΙΑ ΛΟΓΟΥ ΜΑΘΗΣΗ” κέντρο θεραπειών, Εθνικής Αντιστάσεως 2 Αυλώνας Αττικής
.jpg)
