Ο εθισμός στο διαδίκτυο, τόσο των ενηλίκων όσο και των παιδιών και εφήβων, είναι ένα φαινόμενο που τα τελευταία χρόνια έχει απασχολήσει σχεδόν κάθε ανθρώπινη κοινωνία. Ενδιαφέρον έχει πως η επιστημονική κοινότητα δεν έχει καταλήξει σε έναν ξεκάθαρο και κοινώς αποδεκτό ορισμό του τι συνιστά αποκλίνουσα συμπεριφορά και τι όχι. Έτσι, η ύπαρξη της διαταραχής του εθισμού στο gaming στα σχετικά διαγνωστικά εγχειρίδια δέχεται πολυεπίπεδη κριτική για διεύρυνση και βελτίωσή της.
Το μεγάλο στοίχημα για τον εθισμό στο διαδίκτυο είναι η πρόληψή του – και αυτή μπορεί να ξεκινήσει ήδη από τη βρεφική ηλικία.
1. Ήδη από τη βρεφική ηλικία καλό είναι να περιορίζεται η έκθεση των παιδιών σε οθόνες. Τα βρέφη είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα σε κινούμενες εικόνες και λαμπερά χρώματα, και ως προς αυτά το φυσικό περιβάλλον είναι συνήθως λιγότερο «σαγηνευτικό» εν συγκρίσει με όσα συνήθως απεικονίζονται στις οθόνες μας. Ο βομβαρδισμός των έντονων οπτικών ερεθισμάτων των οθονών λοιπόν μπορεί να καταστήσει καθετί άλλο έξω από αυτές λιγότερο ενδιαφέρον.
2. Παραμένοντας στη βρεφική και οδεύοντας προς τη νηπιακή ηλικία, είναι καλό να εμπλουτίζουμε το φυσικό περιβάλλον του παιδιού με ερεθίσματα που ικανοποιούν τις αισθήσεις του. Είναι εύκολο σε τέτοιες περιπτώσεις να παρασυρθούμε από δικές μας προτιμήσεις βάσει άλλων κριτηρίων, ξεχνώντας με ποιο τρόπο βλέπει το παιδί μας τον κόσμο και τι χρειάζεται από αυτόν.
3. Κρίσιμης προληπτικής σημασίας για την εξάρτηση από το διαδίκτυο είναι η προσοχή στα μηνύματα που λαμβάνει από τη συμπεριφορά και τις επιλογές μας το παιδί για τη χρήση οθονών και διαδικτύου.
Πόσες οθόνες υπάρχουν στο σπίτι μας και πόσες ώρες παραμένουν ανοιχτές;
Πόσο χρόνο αφιερώνουμε οι ίδιοι στις έξυπνες συσκευές και τους υπολογιστές μας;
Τι συμβαίνει, όταν χτυπά μια ειδοποίηση στο κινητό μας;
Τι συμβαίνει, όταν το παιδί αποζητά την προσοχή μας;
Έχουν οι έξυπνες συσκευές μας μια σταθερή θέση ή είναι «κουμπωμένες» επάνω μας;
4. Μεγάλης επίσης προληπτικής σημασίας είναι η συνειδητή και συστηματική καλλιέργεια των κοινωνικοσυναισθηματικών δεξιοτήτων του παιδιού. Είναι οι δεξιότητες εκείνες που θα διευκολύνουν την σχέση του με τους άλλους και τον εαυτό του, θα του προσφέρουν συναισθηματικές διεξόδους και λύσεις σε όσα το στενοχωρούν, θα το καταστήσουν ικανό να ζητά βοήθεια, όταν τη χρειάζεται, και να εμπιστεύεται εκείνους που θα του την προσφέρουν, και θα του χαρίσουν αμέτρητες εμπειρίες χαράς στην καθημερινότητά του.
5. Τόσο το παιδί όσο και ο έφηβος για την ανάπτυξή τους αποζητούν νέες εμπειρίες, οι οποίες παράλληλα θα συμβάλλουν στην κοινωνικοποίησή τους. Τέτοιου είδους εμπειρίες δίνουν αξία και σημασία στην εκτός διαδικτύου ζωή και την ανθρώπινη επαφή σε απάντηση του εύκολου και μονίμως διαθέσιμου δέλεαρ της διαδικτυακής εμπειρίας.
Πώς θα μπορούσαμε να περάσουμε όμορφα το Σαββατοκύριακο;
Τι διαφορετικό θα μπορούσαμε να κάνουμε μαζί απόψε;
Τι εκδηλώσεις και δραστηριότητες διοργανώνονται αυτή τη βδομάδα στη γειτονιά μας;
Πώς μπορούμε σύντομα να επαναλάβουμε κάτι που κάναμε μαζί και μας άρεσε;
Είναι εξαιρετικά σημαντικό να έχουμε επίγνωση της ευαλωτότητας που μπορεί να δημιουργεί το δικό μας ιδιαίτερο περιβάλλον στο παιδί / έφηβό μας, καθώς οι περιστάσεις για καθένα μας διαφέρουν αλλά και αλλάζουν μέσα στο χρόνο (με την έλευση για παράδειγμα ενός διαζυγίου ή την ανάγκη τηλεργασίας για μεγάλο χρονικό διάστημα).
Έχοντας κατά νου τις βασικές ανάγκες του για ασφάλεια, αναγνώριση, αποδοχή, ένταξη (αίσθηση του ανήκειν), αγάπη, συντροφικότητα και ψυχαγωγία, οφείλουμε να εντοπίζουμε εγκαίρως ελλείψεις και εμπόδια στην ικανοποίησή τους – επικοινωνιακά, περιβαλλοντικά, συναισθηματικά – και να τα υπερβαίνουμε με ή χωρίς την υποστήριξη κάποιου ειδικού.
