Το άρθρο προσφέρει χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με τα ορόσημα ισορροπίας και πώς αυτή αναπτύσσεται καθώς το παιδί μεγαλώνει. Τα παιδιά χρειάζονται καλή αίσθηση της ισορροπίας για πολλούς τομείς της μάθησης, της συμπεριφοράς και της συναισθηματικής ανάπτυξης. Για τον λόγο αυτό, είναι σημαντικό να τα βοηθήσουμε να κατακτήσουν κρίσιμα ορόσημα της ισορροπίας καθώς μεγαλώνουν (Balance Milestones Development – Integrated Learning Strategies, n.d.).

Πρωτού ξεκινήσουμε όμως με αυτά, πάμε να δούμε μερικούς ορισμούς για να καταλάβουμε καλύτερα τις έννοιες που θα ακολουθήσουν.

Τι είναι, λοιπόν, η ισορροπία;

Σύμφωνα με την Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ, η ισορροπία είναι η ικανότητα να κατανέμουμε το βάρος μας με τρόπο, που μας επιτρέπει να στεκόμαστε ή να κινούμαστε χωρίς να πέφτουμε ή να ανακάμπτουμε σε περίπτωση που σκοντάψουμε. Η καλή ισορροπία απαιτεί το συντονισμό πολλών τμημάτων του σώματός μας και συγκεκριμένα του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος, του εσωτερικού αυτιού, των ματιών, των μυών, των οστών και των αρθρώσεων (The Development of Balance – The OT Toolbox, n.d.).

Διακρίνεται σε στατική και δυναμική. Ο όρος στατική ισορροπία αναφέρεται στη διατήρηση της θέσης του σώματος στη διάρκεια μιας δραστηριότητας που δεν απαιτεί κίνηση, όπως το να καθόμαστε ή να στεκόμαστε όρθιοι. Ο όρος δυναμική ισορροπία, από την άλλη πλευρά, αναφέρεται στην ικανότητα να παραμένουμε όρθιοι και σταθεροί κατά την εκτέλεση κινήσεων ή ενεργειών που απαιτούν μετατόπιση ή μετακίνηση της κεφαλής και του σώματος (π.χ. περπάτημα, τρέξιμο, σκαρφάλωμα) (The Development of Balance – The OT Toolbox, n.d.).

Η στατική και η δυναμική ισορροπία είναι δύο βασικές συνιστώσες που συνθέτουν το συνολικό σύστημα ισορροπίας ενός παιδιού, αλλά παίζουν πολύ διαφορετικούς ρόλους. Όταν εξετάζουμε ένα παιδί για κακή ισορροπία ή για οποιαδήποτε χαμένα ορόσημα ισορροπίας, ως θεραπευτές και επαγγελματίες θα πρέπει να εξετάζουμε για κενά και στις δύο παραπάνω συνιστώσες. Είναι πολύ σημαντικό, τα δύο αυτά συστήματα να συνεργάζονται, ώστε να υποστηρίζουν τη μαθησιακή ανάπτυξη ενός παιδιού (Static and Dynamic Balance Important for Learning – Integrated Learning Strategies, n.d.).

Ας περάσουμε τώρα στα ορόσημα της ισορροπίας σε κάθε στάδιο της ζωής, όπως αυτά περιγράφονται στην ηλεκτρονική ιστοσελίδα του κέντρου μάθησης και ακαδημαϊκής εκπαίδευσης Integrated Learning Strategies (ILS).

Ενδομήτρια (κατά την κύηση)

Το αιθουσαίο σύστημα του παιδιού, όπου στεγάζονται οι μηχανισμοί ισορροπίας, αναπτύσσεται για πρώτη φορά στους πέντε μήνες κύησης (ή όταν το μωρό βρίσκεται στη μήτρα).

Από τη γέννηση έως τους 2 μήνες

Αναπτύσσονται τα πρωταρχικά αντανακλαστικά, ιδίως εκείνα που επηρεάζουν την ισορροπία: το Τονικό Λαβυρίνθιο Αντανακλαστικό (ΤΛΑ), το Συμμετρικό Τονικό Αυχενικό Αντανακλαστικό (ΣΤΑΑ) και το Ασύμμετρο Τονικό Αυχενικό Αντανακλαστικό (ΑΤΑΑ).
Το μωρό σηκώνει το κεφάλι ελαφρώς από το πάτωμα ή το κρεβάτι όταν βρίσκεται σε πρηνή θέση (μπρούμυτα).
Κρατάει στιγμιαία την κεφαλή όταν στηρίζεται.

3 έως 5 μηνών

Ανασηκώνει το κεφάλι και το στήθος όταν βρίσκεται σε πρηνή θέση, αναπτύσσοντας καλύτερο έλεγχο του κεφαλιού για πιο δυναμική ισορροπία.
Αναπτύσσονται η στάση του σώματος και τα ορθοστατικά αντανακλαστικά όταν το παιδί κάθεται με την κοιλιά, ώστε να αποκτήσει πιο ισχυρές δεξιότητες ισορροπίας καθώς μεγαλώνει.
Ρολλάρει από πλευρά σε πλευρά, στη συνέχεια από πρηνή θέση σε ύπτια (από μπρούμυτα σε ανάσκελα).
Κάθεται για λίγο με στήριξη στον βραχίονα, γεγονός που το βοηθά να αναπτύξει την αίσθηση της ισορροπίας του.
Αρχίζει να κουνιέται προς τα εμπρός και να ισορροπεί, προετοιμαζόμενο για το μπουσούλημα.

6 έως 8 μηνών

Ισορροπεί στην κοιλιά για να φτάσει αντικείμενα μπροστά του.
Περιστρέφεται όταν βρίσκεται σε πρηνή θέση.
Τραβάει τον εαυτό του εμπρός όταν βρίσκεται σε πρηνή θέση.
Ρολλάρει από ύπτια θέση σε πρηνή (δηλαδή από την πλάτη προς την κοιλιά).
Κάθεται για λίγο μόνο του, ενώ ισορροπεί το κεφάλι.
Μετακινείται από την καθιστή σε θέση στην πρηνή.
Στέκεται με υποστήριξη.

9 έως 11 μηνών

Κάθεται ανεξάρτητα με στροφή κορμού.
Σέρνεται ή μπουσουλάει.
Γυρίζει και περιστρέφεται, ενώ βρίσκεται σε καθιστή θέση.
Τραβάει το σώμα του για να σταθεί όρθιο.
Στέκεται όρθιο ανεξάρτητα, αλλά στιγμιαία.

12 έως 15 μηνών

Περπατά στα γόνατα.
Στέκεται όρθιο χωρίς υποστήριξη.
Περπατά ανεξάρτητα χωρίς υποστήριξη.
Ανεβαίνει σε σκάλες έρποντας.
Ξεκινά, σταματά και στρίβει χωρίς να πέφτει.
Σέρνεται σε καρέκλες ή άλλα επίπεδα.
Αρχίζει να τρέχει.

16 έως 18 μηνών

Ανεβαίνει ένα σκαλί τη φορά, στηριζόμενο στην κουπαστή ή κρατώντας του το χέρι.
Βαδίζει με μοτίβο «μύτη-φτέρνα» και πέφτει σπάνια.
Περπατά πλάγια και προς τα πίσω.
Κατεβαίνει τις σκάλες έρποντας.
Τρέχει άκαμπτα.
Στέκεται στο ένα πόδι με βοήθεια.
Κλωτσά μεγάλη μπάλα προς τα εμπρός, ύστερα από υπόδειξη, χρησιμοποιώντας στατική και δυναμική ισορροπία.
Διαχειρίζεται παιχνίδια ιππασίας.
Μπορεί να σκύβει και να πιάνει παιχνίδια χωρίς να χάνει την ισορροπία του.

19 έως 24 μηνών

Κατεβαίνει ένα σκαλί τη φορά, στηριζόμενο στην κουπαστή ή κρατώντας του το χέρι.
Σκύβει και σηκώνεται στη διάρκεια παιχνιδιού, χωρίς να πέφτει.
Επιτόπια άλματα με τα δύο πόδια, χωρίς να πέφτει.
Κλωτσά ακίνητη μπάλα, χωρίς να πέφτει.
Πηδάει από μικρό ύψωμα, με ένα πόδι πιο μπροστά.
Βαδίζει σε δοκό ισορροπίας με το ένα πόδι πάνω και το άλλο στο έδαφος.
Ανεβοκατεβαίνει σκάλες.

24 έως 29 μηνών

Βαδίζει στη δοκό ισορροπίας, με υποστήριξη του ενός χεριού.
Στέκεται ανεξάρτητο στη δοκό ισορροπίας.
Ανεβαίνει σκάλα με ένα βήμα τη φορά, χωρίς υποστήριξη στην κουπαστή.
Τρέχει αρκετά καλά.
Στέκεται για λίγο στο ένα του πόδι.
Εκτελεί άλματα ενός βήματος μπροστά με τα δύο πόδια μαζί.
Πετάει τη μπάλα πάνω από το κεφάλι.
Αναρριχάται στον εξοπλισμό παιχνιδιού (τσουλήθρες, σκάλες, σχοινιά κ.α.).

2 έως 3 ετών

Κατεβαίνει τις σκάλες με ένα βήμα τη φορά, χωρίς υποστήριξη στην κουπαστή.
Ισορροπεί στο ένα πόδι για 2 με 3 δευτερόλεπτα περίπου.
Εκτελεί τουλάχιστον ένα άλμα προς τα εμπρός.
Βαδίζει μόνο του στη δοκό ισορροπίας.
Βαδίζει στις μύτες των ποδιών όταν του ζητηθεί.
Μαθαίνει να οδηγεί ποδήλατο (ποδήλατο ισορροπίας ή με πετάλια).
Μπορεί να ισορροπήσει για λίγο στο ένα πόδι, αλλά ταλαντεύεται ή πέφτει.

3 έως 4 ετών

Πιάνει μια μπάλα που αναπηδά.
Οδηγεί τρίκυκλο ή ποδήλατο με βοηθητικές ρόδες.
Χοροπηδά στο ένα πόδι για 2 έως 5 δευτερόλεπτα (ελεγχόμενα).
Εκτελεί συνεχόμενα άλματα (με το ένα πόδι και με τα δύο πόδια).
Ανεβαίνει ανεξάρτητο τις σκάλες βήμα προς βήμα.

4 έως 5 ετών

Ισορροπεί στο ένα πόδι για 4-8 δευτερόλεπτα, χωρίς να πέφτει (στατική ισορροπία).
Βαδίζει στη δοκό ισορροπίας προς όλες τις κατευθύνσεις.
Κατεβαίνει ανεξάρτητο τις σκάλες βήμα προς βήμα.
Κλωτσάει μια κινούμενη μπάλα.
Πιάνει μικρά και μεγάλα αντικείμενα με τεντωμένο χέρι.
Πετά μια μπάλα με το ένα χέρι.
Αρχίζει να χοροπηδά και να καλπάζει.

5 έως 6 ετών

Ισορροπεί σε ένα πόδι για 10 δευτερόλεπτα.
Εκτελεί άλματα και καλπασμούς.
Οδηγεί ποδήλατο με ή χωρίς βοηθητικές ρόδες.
Αρχίζει να πηδά με το σχοινάκι.
Εκτελεί 10 άλματα στο ένα πόδι.
Πιάνει με τα χέρια του μπάλες που αναπηδούν ή που του πετάει κάποιος.
Βαδίζει με σηκωμένες φτέρνες όταν του ζητείται.
Κάνει κούνια, δίνοντας ώθηση από μόνο του.

 

Πηγή: www.kivotosexelixis.gr