Η διατροφολόγος του govastileto.gr Σοφία Ελευθερίου αποκαλύπτει ποια είναι τα πέντε βήματα για την ασφάλεια των τροφίμων.

1.    Καθαριότητα

Το πρώτο βήμα για να διασφαλίσουμε την ασφάλεια των τροφίμων που καταναλώνουμε είναι η τήρηση των βασικών αρχών καθαριότητας, καθώς παθογόνοι μικροοργανισμοί βρίσκονται παντού, από τα χρήματα που πιάνουμε μέχρι τα μαλλιά μας, το δέρμα μας, την μύτη μας αλλά και το στόμα μας. Επίσης, παθογόνοι μικροοργανισμοί συχνά βρίσκονται στο ωμό κρέας, στο κοτόπουλο, το ψάρι και τα ωμά αυγά – τρόφιμα από τα οποία διαχέονται πολύ εύκολα. Οι παθογόνοι αυτοί μικροοργανισμοί μπορούν εύκολα να μεταφερθούν στα χέρια μας, και από εκεί στο φαγητό μας. Πλένοντας επιμελώς τα χέρια μας (και στις δύο πλευρές, γύρω από τις παλάμες, κάτω από τα νύχια και μεταξύ των δακτύλων μας) με ζεστό νερό και σαπούνι μειώνουμε τις πιθανότητας επιμόλυνσης του φαγητού μας.

Τι πρέπει να κάνουμε για να διατηρούμαστε καθαροί;

•    Πάντα πλένουμε τα χέρια μας πριν να χειριστούμε τρόφιμα, και αφού πάμε στην τουαλέτα. Επίσης, αποφεύγουμε να αγγίζουμε την μύτη μας, το στόμα μας, τα μαλλιά μας και ότι άλλο μοιάζει βρώμικο κατά την προετοιμασία του φαγητού.

•    Όταν προετοιμάζουμε το φαγητό μας, ο εξοπλισμός και οι επιφάνειες εργασίας θα πρέπει να πλένονται επιμελώς πριν και μετά από κάθε χρήση. Όταν αγοράζουμε φαγητό στο σχολείο, στην εργασία μας ή οπουδήποτε αλλού εκτός του σπιτιού μας, θα πρέπει να αποφεύγουμε τις εγκαταστάσεις όπου οι πωλητές δεν πλέουν τα χέρια τους, τον εξοπλισμό και τις επιφάνειες εργασίας. Επίσης, θα πρέπει να κοιτάμε εάν ο πωλητής πιάνει το φαγητό με τα χέρια του ή φοράει γάντια. Η χρήση γαντιών προτιμάται και συστήνεται να εφαρμόζεται.

•    Κατά την προετοιμασία, αποθήκευση και αγορά τροφίμων, θα πρέπει να αποφεύγουμε τα μέρη που υπάρχουν μύγες, έντομα, ποντίκια, αρουραίοι, πουλιά, μικρά ζώα ή άλλα κατοικίδια τα οποία πιθανόν να μεταφέρουν παθογόνους μικροοργανισμούς. Αντίθετα, θα πρέπει να διατηρούμε τα τρόφιμα σε ασφαλή δοχεία τα οποία δεν επιτρέπουν στα έντομα να εισέλθουν σε αυτά.

2.    Διαχωρισμός ωμών και μαγειρεμένων τροφίμων

Μερικά τρόφιμα όπως το ωμά κρέας, κοτόπουλο και θαλασσινά μεταφέρουν παθογόνους επικίνδυνους μικροοργανισμούς που μπορούν εύκολα να μεταφερθούν σε άλλα τρόφιμα.
Η μεταφορά μικροοργανισμών από ένα τρόφιμο σε άλλο ονομάζεται επιμόλυνση. Προς αποφυγή της επιμόλυνσης θα πρέπει να ακολουθούνται οι εξής αρχές:

•    Μην χρησιμοποιείτε την ίδια επιφάνεια κοπής και το ίδιο μαχαίρι για ωμά (κρέας, κοτόπουλο, θαλασσινά) και μαγειρεμένα τρόφιμα ή τρόφιμα έτοιμα προς βρώση (σαλάτες, φρούτα, επεξεργασμένα τρόφιμα).
•    Πλένετε τα χέρια σας πριν να έρθουν σε επαφή με μαγειρεμένα-έτοιμα προς βρώση τρόφιμα σε περίπτωση που έχουν έρθει πρώτα σε επαφή με ωμά τρόφιμα.
•    Μην τοποθετείτε μαγειρεμένα τρόφιμα στο ίδιο πιάτο – πιατέλα – επιφάνεια που είχατε πριν ωμά τρόφιμα
•    Όταν αγοράζετε τρόφιμα, μην αμελείτε να κοιτάζετε εάν ο άνθρωπος που χειρίζεται τα τρόφιμα, διαχωρίζει τα ωμά από τα μαγειρεμένα.

3. Καλό μαγείρεμα – ψήσιμο

Το καλοψημένο φαγητό είναι μία από τις καλύτερες μεθόδους για να σκοτωθούν οι μικροοργανισμοί που περιέχονται στο φαγητό. Για να γνωρίζετε εάν το φαγητό έχει ψηθεί αρκετά, μπορείτε να χρησιμοποιείτε ένα θερμόμετρο. Με τον τρόπο αυτό, μαγειρεύοντας το φαγητό (ειδικά το μέρος του τροφίμου που είναι πιο πιθανόν να μην έχει ανεβάσει αρκετά υψηλή θερμοκρασία, όπως το κέντρο από ένα μεγάλο κομμάτι κρέας) σε θερμοκρασία 70ºC μπορείτε να είστε σίγουρος-η ότι το φαγητό έχει ψηθεί αρκετά. Εάν δεν έχετε διαθέσιμο ένα θερμόμετρο, τότε το πόσο καλά έχει ψηθεί το φαγητό καθορίζεται από το εάν οι χυμοί του κρέατος είναι καθαροί, το αίμα δεν είναι ορατό κατά το κόψιμο του κρέατος, ο κρόκος του αυγού είναι σκληρός, οι σούπες και οι ζωμοί έχουν φτάσει σε βρασμό.

Παθογόνοι μικροοργανισμοί μπορεί να διατηρούνται ζωντανοί και να προκαλέσουν ασθένεια, σε περίπτωση  που υψηλού κινδύνου φαγητό δεν έχει μαγειρευτεί καλά, όπως το κρέας μέσα σε burgers και σάντουιτς, και για το λόγο αυτό θα πρέπει να δίδεται μεγάλη προσοχή όταν αγοράζετε τρόφιμα από καντίνες, καθώς θα πρέπει να έχει διασφαλισθεί ότι το κρέας είναι καλά ψημένο.

4. Συντήρηση των τροφίμων σε ασφαλείς θερμοκρασίες

Το πρώτο πράγμα το οποίο πρέπει να  κάνουμε πάντα πριν να καταναλώσουμε ένα τρόφιμο, είναι να το μυρίσουμε, καθώς τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά ενός τροφίμου είναι συχνά ενδεικτικά της αλλοίωσής του.  Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι αποκλείεται ένα τρόφιμο να έχει φυσιολογική μυρωδιά και γεύση και να είναι αλλοιωμένο.

Οι περισσότεροι μικροοργανισμοί αυξάνονται πολύ γρήγορα όταν το τρόφιμο συντηρείται σε θερμοκρασία μεταξύ 5ºC και 60ºC (ζώνη κινδύνου). Για τον λόγο αυτό, τρόφιμα τα οποία πωλούνται σε θερμοκρασία δωματίου (15-25 ºC), επιτρέπουν στους μικροοργανισμούς να αναπτύσσονται ραγδαία, σε δυνητικά επικίνδυνα επίπεδα. Θα πρέπει, λοιπόν, το φαγητό το οποίο δεν προβλέπεται να καταναλωθεί εντός δύο ωρών αφότου προετοιμάστηκε, ή προετοιμάστηκε την προηγούμενη μέρα, να μπαίνει κατευθείαν αφού κρυώσει στο ψυγείο. Επίσης, διατηρήστε τα τρόφιμα  είτε τυλιγμένα είτε σε καλυμμένα δοχεία και αποφύγεται την επαφή των τροφίμων στο ψυγείο. Σφραγίστε τα δοχεία καλά έτσι ώστε να αποτραπεί η απώλεια υγρασίας και η απορρόφηση ξένων προς το τρόφιμο οσμών.
Σε περίπτωση που απαιτείται να μεταφερθεί φαγητό σε θερμοκρασία δωματίου (ιδιαίτερα το καλοκαίρι) για περισσότερες από δύο ώρες εκτός ψυγείου, χρησιμοποιήστε τις παγοκυψέλες ή ειδικά θερμομονωτικά τσαντάκια. Με τον τρόπο αυτό αποφεύγεται η έκθεση του τροφίμου στην επικίνδυνο ζώνη θερμοκρασίας. Όταν τρώτε εκτός σπιτιού, επιλέξτε τρόφιμα ζεστά ή κρύα τα οποία να έχουν  συντηρηθεί σωστά. Τέλος, απογορεύεται η τοποθέτηση ζεστού φαγητού στο ψυγείο καθώς επηρεάζει την θερμοκρασία συντήρησης και μπορείς να προκαλέσει αλλοιώσεις στα υπόλοιπα τρόφιμα.

5. Ασφαλείς πρώτες ύλες και νερό

Χρησιμοποιήστε μόνο ασφαλές νερό κατά την προετοιμασία των τροφίμων. Εάν είστε, για παράδειγμα. σε ταξίδι που δεν γνωρίζετε εάν στην περιοχή που βρίσκεστε το νερό είναι πόσιμο, προτιμήστε το εμφιαλωμένο νερό ή βράστε το διαθέσιμο νερό πριν να το χρησιμοποιήσετε. Κατά τον βρασμό, οι περισσότεροι παθογόνοι μικροοργανισμοί που βρίσκονται στο νερό σκοτώνονται. Σχετικά με τα κρύα ροφήματα, εάν το νερό το οποίο χρησιμοποιήθηκε για την παραγωγή του πάγου δεν είναι ασφαλές, τότε το ίδιο συμβαίνει και για τον ίδιο τον πάγο. Για τον λόγο αυτό, προσέξτε όταν αγοράζετε κρύα ροφήματα και προτιμήστε καταστήματα όπου γνωρίζετε ότι το νερό είναι ασφαλές. Ξεπλένετε καλά τα φρούτα και τα λαχανικά, ειδικά αυτά τα οποία τρώγονται ωμά.

Μεγάλη σημασία έχει κατά την αγορά των τροφίμων η ανάγνωση της ημερομηνίας ανάλωσης του προϊόντος. Συνήθεις επισημάνσεις στην ετικέτα που θα πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη είναι οι εξής: «ανάλωση κατά προτίμηση πριν από…» «εφόσον ανοιχτεί, θα πρέπει να καταναλωθεί μέσα σε … ημέρες». Για παράδειγμα εάν αναφέρεται ότι το προϊόν έληξε την προηγούμενη ημέρα συστήνεται να μην καταναλωθεί γιατί πιθανώς να αποβεί επικίνδυνο για την υγεία. Επιπλέον, στην ετικέτα των συσκευασμένων προϊόντων αναγράφονται οδηγίες σχετικά με την συντήρηση των τροφίμων (ψύξης και κατάψυξης), καθώς άλλα τρόφιμα συντηρούνται εκτός ψυγείου και άλλα συντηρούνται αποκλειστικά στο ψυγείο ή την κατάψυξη.

Επιπρόσθετα, οι καταναλωτές θα πρέπει να τηρούν την ψυκτική αλυσίδα. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να αγοράζον τα προϊόντα ψυγείου από το σούπερ μάρκετ τελευταία, όταν έχουν πια ολοκληρώσει τις υπόλοιπες αγορές τους, να μην αφήνουν στο αυτοκίνητο τα προϊόντα ψυγείου, αλλά να τα πηγαίνουν αμέσως στο σπίτι και να τοποθετούν στο ψυγείο. Σε περίπτωση που η απόσταση από το σούπερ μάρκετ στο σπίτι είναι μεγάλη ή πρόκειται να μεσολαβήσει κάποια στάση, θα πρέπει να έχουν προμηθευτεί να παίρνουν μαζί τους ένα μικρό ψυγειάκι για το αυτοκίνητο, ώστε να μπορούν να τα βάζουν εκεί, για να μην αλλοιωθούν στη διαδρομή, και ειδικά το καλοκαίρι με τις υψηλές θερμοκρασίες. Επίσης, σε αυτές τις περιπτώσεις είναι χρήσιμες οι ισοθερμικές τσάντες. Σε περίπτωση που παρατηρήσουμε ότι συσκευασμένα προϊόντα – όπως ο αρακάς ή τα έτοιμα κατεψυγμένα λαχανικά- είναι σβωλοποιημένα μαζί με πάγο, αυτό πιθανώς να σημαίνει ότι τα συγκεκριμένα προϊόντα έχουν αποψυχθεί και επανακαταψυχθεί. Σε αυτήν την περίπτωση το προϊόν δεν θα πρέπει να καταναλώνεται.

Τέλος, οι καταναλωτές θα πρέπει να τηρούν την αρχή FΙFΟ (first in, first out). Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να βάζουν μπροστά στο ψυγείο τα προϊόντα τα οποία πρόκειται να λήξουν άμεσα και τα είχαν αγοράσει την περασμένη εβδομάδα και πιο πίσω στο ράφι τα προϊόντα που αγόρασαν πιο πρόσφατα και θα λήξουν στις επόμενες ημέρες.

Σοφία Ελευθερίου, MSc

Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος/ Υπεύθυνη λειτουργίας διαιτολογικού γραφείου ΔΙΑΤΡΟΣόΦΙΑ

Εθνικού Στρατού 6, Κηφισιά

2106200990 – 6947267649

 

info@diatrosofia.gr – www.diatrosofia.gr

 

 

Κάντε like στη σελίδα μας στο Facebook και ακολουθήστε μας στο Instagram γιατί το govastileto.gr σας πηγαίνει παντού!