Με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης να μετρούν πάνω από δέκα χρόνια στη ζωή μας, είναι σχεδόν σίγουρο ότι οι περισσότεροι, αν όχι όλοι από μας, διατηρούμε τουλάχιστον ένα λογαριασμό σε κάποιο από αυτά. 

Με το Facebook,το Instagram και τοTwitter, κατά κύριο λόγο να έχουν τα σκήπτρα,
αλλά και το σχετικά πιο φρέσκο Tik Tok, τα social media είναι κομμάτι της ζωής μας, της εργασίας μας αλλά και της ψυχαγωγίας μας, καθώς οι έρευνες δείχνουν ότι περνάμε όλο και περισσότερο από τον προσωπικό μας χρόνο στις εφαρμογές αυτές.

Μετά από δύο και πλέον χρόνια πανδημίας ,αλλά και πριν από την περίοδο αυτή, οι αλληλεπιδράσεις των χρηστών αυξήθηκαν, με τα κοινωνικά θέματα και την παγκόσμια 
επικαιρότητα να βρίσκονται στο επίκεντρο των συζητήσεων. 

Ταυτόχρονα οι χρήστες, κυρίως νεαρής, αλλά και μέσης ηλικίας, μοιράζονται άφθονο υλικό από την προσωπική τους ζωή όπως φωτογραφίες, πληροφορίες, αλλά και δημοσιεύσεις οπού εκφράζουν απόψεις, κυρίως όσον αφορά κυρίως πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα. 

Η επικαιρότητα τρέχει ,και η ανάγκη των χρηστών να μοιράζονται τις απόψεις αλλά και τις σκέψεις τους με άλλους χρήστες ολοένα και αυξάνεται. 

Κι εδώ ακριβώς αρχίζει το πρόβλημα, η «τοξικότητα».

Ως «τοξικότητα» ορίζεται κυρίως η επίθεση μέσω του γραπτού λόγου, η εξύβριση αλλά και η «ρητορική μίσους» που εξαπολύεται από έναν ή περισσότερους χρήστες απέναντι σε μία 
τοποθέτηση, άποψη ή ακόμα και τη φωτογραφία ενός άλλου χρήστη. 

Πολύ συχνά θύματα αυτής της τοξικότητας γίνονται δημοφιλείς λογαριασμοί, επωνύμων αλλά και απλών χρηστών των οποίων η θέση μπορεί να διαφέρει από μια κοινή πεποίθηση. 
Το αποτέλεσμα είναι ένας ορυμαγδός μαζικών αρνητικών σχολίων, που πολλές φορές φτάνει στα όρια της παράνοιας, της στοχοποίησης και του 
μίσους. 

Τι κάνουμε όμως προκειμένου να κατανοήσουμε τις αιτίες αυτής της «τοξικότητας» στο διαδίκτυο, αλλά και πώς διαχειριζόμαστε σε προσωπικό επίπεδο αυτή την συμπεριφορά;

Ο γνωστός Ψυχολόγος κ.Νίκος Μισερλής μιλάει αποκλειστικά στο govastileto.gr και τη Μαριάντζελα Χατζηεφραιμίδου και μας δίνει όλες τις απαντήσεις.

Πώς τα social media ενισχύουν την τοξικότητα μεταξύ των χρηστών

Το ιδιάζον στοιχείο που διαφοροποιεί την επικοινωνία μέσω των social media από την συνήθη διαπροσωπική, είναι η δυνατότητα διασποράς, επεξεργασίας ή αναπαραγωγής  μιας πληροφορίας σε γραπτή μορφή, εικόνα ή ακόμη και διαδραστικά σε συνδυασμό με υψηλή ταχύτητα και πολλαπλούς αποδέκτες. Συχνά αυτό συμβαίνει και κάτω από το πέπλο της ανωνυμίας. Ως εκ τούτου δεν αναμεταδίδονται μόνον πληροφορίες, που θα παρέχουν απαραίτητα πρόσθετη αξία στον αποδεκτή αλλά και πληροφορίες που θα τον επηρεάσουν αρνητικά. Σε κάποιες περιπτώσεις αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αγχώδεις αντιδράσεις του αποδεκτή ή και σε πιο σοβαρές καταστάσεις.

Ο βαθμός της επιρροής, της υποβολιμότητας και της εμπλοκής ενός χρήστη στη διαδικασία πρόσληψης και αντίδρασης στην αρνητική πληροφορία είναι κάποιοι από τους παράγοντες που θα καθορίσουν αν αυτή θα καταλήξει να γίνει τοξική για εκείνον. Συνεπώς η ενίσχυση του φαινομένου της τοξικότητας προκύπτει επειδή πράγματι το μέσον συνιστά έναν ενισχυτή των ήδη υπαρχουσών τάσεων των ανθρώπων να αλληλεπιδρούν σε κάποιες περιπτώσεις και με τρόπους δύσκαμπτους, δυσλειτουργικούς, ελλείψει ενσυναίσθησης και καλώς εννοούμενων προθέσεων. 

Ποιες είναι κατά τη γνώμη σας οι αιτίες αυτού του φαινομένου;

Οι αιτίες αυτού του φαινομένου μπορούν να εντοπιστούν κυρίως στο επίπεδο της κοινωνικοποίησης ενός ατόμου, στις πεποιθήσεις που απορρέουν από αυτήν  καθώς και στους ψυχολογικούς μηχανισμούς διαχείρισης και νοηματοδότησης μιας πληροφορίας.

Η τοξική συμπεριφορά συνιστά φαινόμενο λόγω της αναπαραγωγής της συχνά με κοινό έρεισμα. Τα social media φιλοξενούν ένα μεγάλο αριθμό ετερόκλητων μεταξύ τους χρηστών, συνεπώς είναι ζήτημα χρόνου να έρθει κανείς αντιμέτωπος ακόμη και με τοξικές συμπεριφορές.

Συμπεριφορές όπως για παράδειγμα ο ρατσισμός, προβολή εξιδανικευμένων προτύπων, ρητορική μίσους, ομοφοβία ακόμη και η διαπόμπευση φυσικών προσώπων προκύπτουν από την κακή κοινωνικοποίηση ελλείψει ερεθισμάτων που προωθούν τη διαφοροποιημένη σκέψη και τη διαλεκτικότητα, εδραιώνοντας μια κοινωνικά δυσλειτουργική πεποίθηση  ή και προσωπικότητα, η οποία μέσα από τα social media θα ενισχύεται π.χ από τον μηχανισμό του confirmation bias δηλαδή την προκατάληψη επιβεβαίωσης. 

Η διατήρηση ενός ανελαστικού στυλ σκέψης και η εξελικτικά αρνητική νοηματοδότηση των κοινωνικών ερεθισμάτων οδηγούν μοιραία στην αναπαραγωγή αρνητικών συναισθημάτων για πρόσωπα και καταστάσεις. Αυτό με τη σειρά του αποτελεί πρόσφορο έδαφος για την αποτύπωση αυτών των πεποιθήσεων στα social media διογκώνοντας το φαινόμενο. 

Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε σε προσωπικό επίπεδο την τοξική συμπεριφορά ή μια διαδικτυακή επίθεση;

Και σε αυτή την περίπτωση μπορούμε να πούμε πως η πρόληψη είναι προτιμότερη από την θεραπεία. Θα ήταν χρήσιμο να λαμβάνει κανείς υπόψιν πως ο ψηφιακός κόσμος είναι ένας χώρος γεμάτος δυνατότητες αλλά και ελλοχεύοντες κινδύνους, που συχνά δεν εντοπίζονται αμέσως.

Καθώς τόσο η προσωπικότητα που βρίσκεται πίσω από έναν λογαριασμό κοινωνικής δικτύωσης όσο και οι προθέσεις της είναι στην πραγματικότητα άγνωστες, είναι σημαντικό να προστατεύει κανείς τα προσωπικά του δεδομένα και την ιδιωτικότητά του.

Η εμπιστοσύνη τόσο στις διαπροσωπικές μας σχέσεις όσο και στα social media θα πρέπει να κερδίζονται και να αξιολογούνται σε βάθος χρόνου. 

Για την αντιμετώπιση τόσο μιας τοξικής συμπεριφοράς, όσο και μιας διαδικτυακής επίθεσης είναι σημαντικό να θέσει κανείς για τον εαυτό του προσωπικά όρια ανοχής ώστε να μπορεί να εντοπίζει σύντομα ποιες συμπεριφορές μπορεί να εξελιχθούν σε τοξικές. Σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να επιτρέψει κανείς τη θυματοποίηση του. 

Οποιαδήποτε επίθεση ή προσβολή οφείλει να αντιμετωπίζεται με άμεση αποστασιοποίηση από τα πρόσωπα που σχετίζονται με αυτή τη συμπεριφορά ή την ενισχύουν, ακόμη και από το ίδιο το μέσον εφόσον κανείς κρίνει ότι η χρήση αυτού δεν  εκπληρώνει πλέον κάποιον λειτουργικό ρόλο.

Παράλληλα θα ήταν καλό να αναθεωρηθεί τόσο το κίνητρο όσο και ο τρόπος που κανείς επέλεξε να διαδράσει μέσα από τα social media ως τώρα και να εξετάσει εάν μπορεί να επανατοποθετήσει προσωπικά όρια κατά την χρήση του μέσου ώστε να αποφύγει παρόμοιες ατραπούς.

Επιπλέον θα πρέπει να εξετάσουμε σε ποιον βαθμό έχει ήδη επηρεαστεί κανείς από την τοξική συμπεριφορά. Ανάλογα θα πρέπει να εξετάσει κανείς αν είναι χρήσιμο για εκείνον να αναζητήσει τη συμπαράσταση και τη γνώμη των οικείων του για να σταθεροποιηθεί η συγκυρία στην οποία βρίσκεται και η οπτική του ως προς αυτή ή ακόμη και η αναζήτηση ενός ειδικού ψυχικής υγείας αν αυτό κριθεί απαραίτητο.

Τέλος κανείς οφείλει να έχει υπόψιν του ότι η προσβολή της προσωπικότητας, η ύβρις και κάθε πιθανή  προσπάθεια θυματοποίησης οφείλει να αναφέρεται στην εκάστοτε πλατφόρμα και δεν οφείλει να επιβραβεύεται. 

Μπορεί να διωχθεί ποινικά και ερευνάται μέσω του τμήματος ηλεκτρονικού εγκλήματος της αστυνομίας.  

Συνιστά δικαίωμα κάθε χρήστη να κάνει χρήση των ένδικων μέσων που προστατεύουν τα δικαιώματα της προσωπικότητας αλλά και της ψυχικής και σωματικής ακεραιότητας του.

Κάντε like στη σελίδα μας στο Facebook και ακολουθήστε μας στο Instagram γιατί το govastileto.gr σας πηγαίνει παντού!