Το πιστεύετε ή όχι, στο εξωτερικό έχει ξεκινήσει μια τεράστια καμπάνια για την εγκατάσταση, την ασφάλεια και την πόση νερού σε σχολικά και πανεπιστημιακά ιδρύματα. Σε μας, εδώ στην Ελλάδα, αυτό θεωρείται τόσο αυτονόητο και δεδομένο, ώστε δεν έχουμε καταλάβει την αξία του νερού σε ό,τι αφορά την υγεία, την απόδοση και τη συγκέντρωση των μαθητών και των φοιτητών. Είμαστε, άλλωστε, από τους τυχερούς!

Στα περισσότερα ελληνικά σχολεία και τα πανεπιστήμια το νερό τρέχει άφθονο και είναι πολύ καλής ποιότητας, τουλάχιστον εκεί όπου παρέχεται από την ΕΥΔΑΠ. Δεν ισχύει, όμως, το ίδιο σε πολλές άλλες χώρες και μάλιστα όχι μόνο στις λεγόμενες και «αναπτυσσόμενες» αλλά και στις πολύ αναπτυγμένες, όπως οι ΗΠΑ!

Εγκέφαλος και νερό

Ο εγκέφαλός μας αποτελείται περίπου κατά 75% από νερό. Όταν ο εγκέφαλός σας λειτουργεί με πλήρη αποθέματα νερού, είμαστε σε θέση να σκεφτόμαστε πιο γρήγορα, να εστιάζουμε και να συγκεντρωνόμαστε περισσότερο και να λειτουργούμε με μεγαλύτερη σαφήνεια και δημιουργικότητα.

Το νερό είναι επίσης απαραίτητο για την παροχή θρεπτικών ουσιών στον εγκέφαλο και για την απομάκρυνση των τοξινών. Όταν ο εγκέφαλος είναι πλήρως ενυδατωμένος, η ανταλλαγή θρεπτικών συστατικών και η απόρριψη των τοξινών είναι πιο αποτελεσματικές, εξασφαλίζοντας, έτσι, την καλύτερη συγκέντρωση και την πνευματική εγρήγορση. Η σωστή ενυδάτωση είναι ένας από τους ευκολότερους τρόπους για να παραμείνουν τα παιδιά και οι νεαροί ενήλικες υγιείς κατά τη διάρκεια κάθε αγχωτικού σχολικού ή φοιτητικού έτους.

Οι μαθητές συχνά αναζητούν ποτά με καφεΐνη ή ζάχαρη, τα οποία έχει αποδειχτεί πως μπορεί να τους βοηθούν να ξεδιψούν προσωρινά, αλλά στην ουσία τους αφυδατώνουν. Ακόμα και η ήπια αφυδάτωση οδηγεί σε απώλεια της συγκέντρωσης και επηρεάζει αρνητικά τη γνωστική απόδοση.

Οι υπερβολικές ποσότητες καφεΐνης μπορούν να αφυδατώσουν το άτομο και να αλλάξουν αρνητικά τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα του, φέρνοντας φυσική και διανοητική αδυναμία. Μελέτες έχουν δείξει ότι η αφυδάτωση μπορεί να επηρεάσει τις κινητικές ικανότητες, την ευαισθητοποίηση, ακόμα και τη διάθεσή μας.

Οι περισσότεροι μαθητές και σπουδαστές δεν μπορούν να αντέξουν τις αρνητικές επιπτώσεις του άγχους κατά τη διάρκεια της εβδομάδας των εξετάσεων – και ειδικά των Πανελληνίων. Κι όμως, τα νέα είναι καλά! Πίνοντας μια γουλιά νερό, το μυαλό αρχίζει πάλι να παίρνει μπροστά!

Γενικότερα, η ποσότητα νερού που χρειάζεται το άτομο βασίζεται σε πολλούς παράγοντες, όπως το φύλο, το ύψος, το βάρος και το επίπεδο δραστηριότητας. Το χρώμα των ούρων μπορεί να μας βοηθήσει να προσδιορίσουμε το επίπεδο ενυδάτωσης. Εάν τα ούρα είναι πολύ ανοικτά κίτρινα (όπως η λεμονάδα) και έχουν μικρή οσμή, είμαστε πλήρως ενυδατωμένοι. Όσο πιο σκούρα και πιο έντονα στην οσμή είναι τα ούρα, τόσο πιο αφυδατωμένοι είμαστε.

Η μέτρια κατανάλωση καφεϊνούχων ποτών, όπως ο καφές και το τσάι, είναι θετική, αλλά είναι όξινα ποτά αφυδατώνουν. Σε κάθε καφεϊνούχο ποτό που πίνουμε αντιστοιχεί ένα ποτήρι νερό, ώστε το σώμα και το μυαλό να παραμένουν σε καλή κατάσταση.

Ενυδατωμένοι στο μάθημα και στις εξετάσεις

Τα παιδιά και οι νεαροί ενήλικες πρέπει να έχουν πάντα μαζί τους νερό και να το ξαναγεμίζουν, όταν αδειάζει το θερμός ή το μπουκαλάκι τους. Πρέπει, επίσης, να έχουν μαζί τους φρούτα, λαχανικά ή βότανα, ως για μια εναλλακτική λύση στα ανθρακούχα ή ζαχαρούχα ποτά.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, βοηθάει να έχουν υπενθύμιση στο κινητό τους, ώστε να πίνουν νερό όλη την ημέρα. Ακόμη, είναι εξαιρετικά σημαντικό να πίνουν ένα ποτήρι νερό όταν ξυπνούν το πρωί.

Μερικές φορές η δίψα συγχέεται με την πείνα. Καλό είναι τα παιδιά να πίνουν ένα ποτήρι νερό όταν αισθάνονται πεινασμένα, προτού φάνε. Εάν εξακολουθούν να πεινούν, χρειάζονται φαγητό!

Η κατανάλωση τροφής με υψηλή περιεκτικότητα σε νερό τα βοηθά να επιτύχουν τον καθημερινό στόχο ενυδάτωσης. Καλό είναι να καταναλώνουν τις συνιστώμενες 7-9 μερίδες φρούτων και λαχανικών την ημέρα. Για παράδειγμα, το καρπούζι και οι φράουλες περιέχουν περίπου 92% νερό ανά τεμάχιο, όπως και το γκρέιπφρουτ και το πεπόνι. Στην κορυφή της λίστας των λαχανικών βρίσκονται το αγγούρι και το μαρούλι, που αποτελούνται από 96% νερό. Τα κολοκυθάκια, το ραπανάκι και το σέλινο περιέχουν 95% νερό.

Σημάδια αφυδάτωσης

Η αφυδάτωση «απαγορεύει» στο μυαλό μας… να τρέχει με πλήρη ταχύτητα. Ορισμένα από τα ψυχικά συμπτώματα της αφυδάτωσης περιλαμβάνουν τη θολούρα του εγκεφάλου, την κόπωσή του, τη μείωση εστίασης, την κατάθλιψη, τον θυμό, την εξάντληση, τους πονοκεφάλους, τα προβλήματα ύπνου, το στρες και την έλλειψη διανοητικής σαφήνειας και οξύτητας.

Ιδιαίτερα τις περιόδους των εξετάσεων, οι ανάγκες του οργανισμού για ενυδάτωση, υγεία και ευεξία αυξάνουν και αυτός είναι άλλος ένας λόγος που οι εξεταζόμενοι υποφέρουν. Η σωστή ενυδάτωση, οι 7-9 ώρες ύπνου, η άσκηση για 30 λεπτά την ημέρα και η κατανάλωση θρεπτικών τροφών είναι μεγάλες βοήθειες για να πετύχουν τα παιδιά τους στόχους τους αλλά και για να αισθάνονται καλά.

Για να πετύχει κάποιος μαθητής ή φοιτητής καλούς βαθμούς ή για να περάσει στις εξετάσεις του, γνωρίζουμε ότι η σωστή ανάπαυση, η μελέτη χωρίς διάσπαση της προσοχής και η καλή διατροφή είναι υψίστης σημασίας. Ωστόσο, παραβλέπεται κάτι πολύ απλό: Το πόσιμο νερό μπορεί να κάνει τη μεγάλη διαφορά και να βοηθήσει τους μαθητές – φοιτητές να μείνουν εστιασμένοι, δημιουργικοί και ενεργοποιημένοι. Ναι, είναι τόσο απλό! Μελέτες δείχνουν ότι η λειτουργία του εγκεφάλου μπορεί να βελτιωθεί κατά 14% με τη σωστή ενυδάτωση!

Ο εγκέφαλος είναι ένα πολύπλοκο όργανο και, για να λειτουργεί σωστά, πολλά εξαρτώνται από τους ηλεκτρολύτες και την κατάλληλη ενυδάτωση. Ακριβώς όπως ένα αυτοκίνητο, όταν τρέχει, χρειάζεται περισσότερο καύσιμο, έτσι και ο εγκέφαλος -αλλά και όλο το σώμα- χρειάζεται περισσότερο νερό.

Χωρίς πόσιμο νερό, το σώμα καταπονείται και τα εγκεφαλικά κύτταρα χάνουν την αποτελεσματικότητά τους, οπότε έχουμε πρόβλημα να παραμείνουμε συγκεντρωμένοι και να ολοκληρώσουμε τα καθήκοντά μας.

Η επιστημονική έρευνα έχει καταλήξει στο συμπέρασμα ότι, όταν είμαστε αφυδατωμένοι και κυρίως όταν το σώμα ξεφλουδίζει, έχουμε μεγαλύτερη δυσκολία να κρατήσουμε την προσοχή μας εστιασμένη. Η αφυδάτωση μπορεί να επηρεάσει τη λειτουργία της βραχυπρόθεσμης μνήμης και την ανάκληση της μακροχρόνιας μνήμης. Δεν θα καθυστερήσουν τα παιδιά τη δουλειά τους, προκειμένου να πιουν λίγο νεράκι! Βέβαια, μπορεί να είναι πιο δελεαστικό γι’ αυτά το να πιουν ένα αναψυκτικό.

Ωστόσο, τα αναψυκτικά μπορεί να ανακουφίζουν προσωρινά τη δίψα, αλλά λειτουργούν πραγματικά ως διουρητικά, αναγκάζοντας το σώμα να χάνει νερό πιο γρήγορα απ’ ό,τι πρέπει. Για να επεξεργαστεί την περιεκτικότητα σε σάκχαρα, το σώμα θα τραβήξει νερό από τα εξωκυτταρικά υγρά, αφήνοντας, έτσι, τον οργανισμό λιγότερο ενυδατωμένο – και πιο διψασμένο απ’ ό,τι πριν!

Το καθαρό νερό είναι η καλύτερη λύση για την ενυδάτωση. Το νερό είναι το αναγκαίο ποτό για να κρατάτε το μυαλό και το σώμα σας σε εγρήγορση και καλή λειτουργία. Ειδικά το καλοκαίρι, κατά το οποίο συνήθως πέφτουν οι περισσότερες -και οι Πανελλήνιες- εξετάσεις, χάνουμε πιο πολλά υγρά από την εφίδρωση, τη γρηγορότερη αναπνοή και την ούρηση. Έρευνες στο εξωτερικό σε δείγμα 2 εκατομμυρίων νέων (!) έδειξαν πως μια ποσότητα νερού ίση με μισό μπουκάλι -μόνο!- θα μπορούσε να βοηθήσει τους μαθητές κατά τη διάρκεια των εξετάσεων.

Επιστημονικές έρευνες

Μια πρόσφατη μελέτη που διεξήχθη από ψυχολόγους στο Πανεπιστήμιο του East London και στο Πανεπιστήμιο του Westminster έδειξε ότι η κατανάλωση μόλις 300 ml νερού (λίγο πάνω από μισό μικρό μπουκάλι) μπορεί να αυξήσει την προσοχή και τη συγκέντρωση κατά σχεδόν 25%.

Οι ερευνητές εξήγαγαν τα συμπεράσματά τους αφότου έκαναν μια σειρά τεστ προσοχής και μνήμης σε νεαρούς ενήλικες (μέση ηλικία 21 έτη) πριν από την κατανάλωση πόσιμου νερού και αφότου κατανάλωσαν 25 ml και στη συνέχεια 300 ml. Τα ευρήματα έδειξαν ότι, μετά την κατανάλωση 300 ml, η δίψα ικανοποιήθηκε και οι αναφορές για «καλή διάθεση» αυξήθηκαν σχεδόν κατά 20%!

Τα ίδια αποτελέσματα προέκυψαν από μια παρόμοια μελέτη που διεξήχθη το 2012 από τα ίδια πανεπιστήμια, τα οποία διαπίστωσαν ότι οι φοιτητές οι οποίοι ήπιαν ένα μπουκάλι νερό στην αίθουσα εξετάσεων σημείωσαν κατά μέσο όρο 5% υψηλότερες επιδόσεις από εκείνους που δεν είχαν μαζί τους νερό.

Οι ίδιες δοκιμές διεξήχθησαν σε παιδιά ηλικίας από 7 έως 9 ετών. Οι επιστήμονες είδαν βελτίωση κατά 31% μετά την κατανάλωση μόλις 25 ml νερού. Οι διατροφολόγοι που συμμετείχαν στην ομάδα έρευνας δήλωσαν ότι τα παιδιά διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο αφυδάτωσης σε σχέση με τους ενηλίκους, καθώς έχουν υψηλότερες απαιτήσεις σε νερό σε σχέση με το σωματικό τους βάρος. Υπενθυμίζουν, μάλιστα, πως τα παιδιά πρέπει να πίνουν νερό καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας.

Η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής (AAP) συνιστά τα παιδιά και οι έφηβοι να διδάσκονται να πίνουν νερό ως αρχικό ποτό επιλογής και να παίρνουν καθημερινά τα απαραίτητα διαιτητικά θερμιδικά και άλλα θρεπτικά συστατικά (π.χ., ασβέστιο, βιταμίνες). Το νερό πρέπει να είναι η πρώτη επιλογή για ενυδάτωση πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τα περισσότερα σχήματα άσκησης. Τέλος, τα παιδιά πρέπει να έχουν ελεύθερη πρόσβαση στο νερό, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια των σχολικών ωρών.

Νερό ενάντια στην παιδική παχυσαρκία!

Η παιδική και εφηβική παχυσαρκία συνήθως διατηρείται και στην ενήλικη ζωή και συνδέεται με πολλά προβλήματα υγείας, όπως είναι οι καρδιακές παθήσεις, η υπέρταση, ο διαβήτης, τα προβλήματα στις αρθρώσεις, η δύσπνοια, η οσφυαλγία και η υπογονιμότητα. Σε ψυχολογικό επίπεδο, η παχυσαρκία έχει συνδεθεί με τη χαμηλή αυτοεκτίμηση, την κατάθλιψη, την απομόνωση, τις διατροφικές διαταραχές και την κακή εικόνα για το σώμα. Οι σημαντικότεροι παράγοντες που μπορεί να οδηγήσουν στην παχυσαρκία είναι η κακή διατροφή και η έλλειψη σωματικής άσκησης.

Η πόση επαρκούς ποσότητας νερού μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της παχυσαρκίας. Τα 2/3 του σώματός μας αποτελούνται από νερό. Το νερό μεταφέρει στους ιστούς τα θρεπτικά συστατικά που παίρνουμε από τα τρόφιμα και απομακρύνει τις άχρηστες ουσίες και τις τοξίνες. Επίσης, το νερό βοηθά στην πέψη της τροφής και συντελεί στη διατήρηση της φυσιολογικής θερμοκρασίας του σώματος. Όταν πίνουμε άφθονο νερό, η επιδερμίδα μας διατηρεί την ελαστικότητά της και είναι πάντα ενυδατωμένη. Προλαβαίνουμε, επίσης, την αφυδάτωση, η οποία μπορεί να μας προκαλέσει κούραση, αδυναμία συγκέντρωσης και πονοκέφαλο, και κρατάμε τον μεταβολισμό μας σε σταθερό ρυθμό. Ειδικά τα παιδιά που γυμνάζονται πρέπει να πίνουν πολύ νερό κατά τη διάρκεια και μετά την άσκηση, για να αποφύγουν την κούραση και τις κράμπες.

Τον Φεβρουάριο του 2010, στη Διάσκεψη Κορυφής για την Υγεία, τη Διατροφή και την Παχυσαρκία, ο κυβερνήτης της Καλιφόρνιας Άρνολντ Σβαρτσενέγκερ ανακοίνωσε μια νέα χορηγία του, αναφέροντας τη σημασία μιας καμπάνιας για την κατανάλωση νερού και τη μείωση της ποτών με ζάχαρη ως την καλύτερη στρατηγική υποστήριξης της πρόληψης της παχυσαρκίας και της μακροπρόθεσμης υγείας.

Το υπερβολικό βάρος και η παχυσαρκία μεταξύ των παιδιών όλων των ηλικιών είναι μια εθνική επιδημία στις ΗΠΑ, όπου το ένα στα τρία παιδιά είναι κατηγοριοποιημένα ως υπέρβαρα ή παχύσαρκα. Οι έρευνες δείχνουν ότι η κατανάλωση νερού αντί των ζαχαρούχων ποτών μπορεί να βοηθήσει στην καταπολέμηση της παχυσαρκίας, καθώς αυτή η αλλαγή οδηγεί σε μειωμένη θερμιδική πρόσληψη. Η επιστημονική έρευνα αναφέρει ότι πολλά παιδιά στις Ηνωμένες Πολιτείες δεν πίνουν αρκετό νερό.

Στην Καλιφόρνια, μια αντίστοιχη έρευνα από τους Υπεύθυνους Έργων της Δημόσιας Υγείας (LEAN) ενθάρρυνε την άσκηση και τη σωστή διατροφή, ενώ διαπίστωσε ότι περίπου το 40% των σχολικών κτιρίων δεν παρείχε δωρεάν πόσιμο νερό!