Η ανταλλαγή δώρων αποτελεί έναν διάλογο οικειότητας για την επικοινωνία συναισθημάτων και αξιών. Δίνουμε δώρα για να προωθήσουμε τη φήμη ότι είμαστε καλοί και γενναιόδωροι άνθρωποι. Και αυτό το κάνουμε για να πιέσουμε τον παραλήπτη να ανταποκριθεί ανάλογα.

Όταν πχ επισκέπτεσαι έναν φίλο στο νοσοκομείο με ένα καλάθι φρούτα ή λουλούδια, το κάνεις επειδή θα ήθελες να δεχτείς κάτι τέτοιο αν ήσουν στη θέση του. Αυτή η έννοια της ανταπόδοσης διαφοροποιείται στα πλαίσια του στενού οικογενειακού κύκλου. Τα δώρα μέσα στην οικογένειά μας ίσως να μην αποσκοπούν σε ισότιμη συναλλαγή, αλλά τα πράγματα αλλάζουν όταν πρόκειται για συγγενείς και τους συντρόφους τους.

Τα δώρα έχουν τη δύναμη να φτιάξουν ή να διαλύσουν μια σχέση καθώς συνιστούν δείκτες για τον τρόπο που ερμηνεύουμε το κύρος, την αξία, το γούστο και τα συναισθήματα των άλλων. Εάν τα κίνητρα και οι σκέψεις μας δεν επιβεβαιώνονται όταν προσφέρουμε κάποιο συγκεκριμένο δώρο, το λάθος μας θα εκτεθεί σε κοινή θέα.

Οι μυρωδιές, η μουσική και η υποβλητική ατμόσφαιρα της χριστουγεννιάτικης αγοράς αποσκοπούν στο να ενθαρρύνουν τον κόσμο να αγοράσει ένα ακόμη δώρο. Η καταναλωτική συμπεριφορά των ανθρώπων αυτές τις ημέρες διαφοροποιείται ανάλογα με το φύλο, την ηλικία αλλά και την ‘παρέα’ που τους συντροφεύει στα ψώνια.

O τρόπος με τον οποίο σχεδιάζονται και διακοσμούνται τα καταστήματα βασίζεται στην κατανόηση της ψυχολογίας του καταναλωτή. Προϊόντα, λόγου χάρη, που τοποθετούνται σε ράφια στο ύψος των ματιών του μέσου αγοραστή, προτιμούνται συγκριτικά με άλλα που είναι σε χαμηλότερες ή υψηλότερες θέσεις.

Οι καταστηματάρχες φαίνεται πως ακολουθούν τους κανόνες της αγοράς, επάνω στους οποίους εργάστηκαν πολλοί επιστήμονες από τον χώρο της ψυχολογίας, του μάρκετινγκ κτλ. Παρατηρείται, λοιπόν, πως ο αγοραστής ξοδεύει λιγότερο χρόνο ψάχνοντας εάν συνοδεύεται από κάποιον, ενώ αυτός ο χρόνος αυξάνεται όταν επιζητά ένα ακριβό δώρο ή περιορίζεται από κάποιον ορισμένο οικονομικό προϋπολογισμό. Επιπλέον, όσο λιγότερο χρόνο έχει για να ψωνίσει τόσο περισσότερο στηρίζεται στους υπαλλήλους του καταστήματος.

Η επιλογή του δώρου γίνεται πιο εύκολη εάν έχει στενότερη, πιο προσωπική σχέση με τον παραλήπτη του δώρου. Αντίστοιχα, ο χρόνος που διαθέτει κανείς για τα χριστουγεννιάτικα ψώνια και η εμπιστοσύνη που επιδεικνύει στους υπαλλήλους του μαγαζιού επηρεάζονται και από το φύλο του. Σε γενικές γραμμές, οι άνδρες φαίνεται να μην τηρούν το τελετουργικό της χριστουγεννιάτικης αγοράς, να βαριούνται ή να ‘χάνονται’ ευκολότερα μέσα στο πλήθος των πληροφοριών.

Επομένως, διαφορετική νοοτροπία κυριαρχεί στα καταστήματα που απευθύνονται σε άνδρες από ότι σε εκείνα για γυναίκες. Ακόμη, αμφιλεγόμενη φαίνεται πως είναι η επιρροή των συζύγων κατά τη διάρκεια αυτής της βόλτας στα μαγαζιά, καθώς δεν έχουν μάλλον τον ρόλο μιας οποιαδήποτε παρέας, που επιταχύνει τις διαδικασίες. Αντίθετα, δρουν κυρίως επιβεβαιωτικά για τις επιλογές της συζύγου.