Μια από τις διαταραχές λήψης τροφής που παρατηρείται περισσότερο στα υπέρβαρα και παχύσαρκα άτομα είναι και το σύνδρομο νυχτερινής υπερφαγίας (ΝES). Όπως καταλαβαίνουμε κι από την ονομασία του είναι ένα σύνδρομο κατά το οποίο το άτομο ξυπνάει τη νύχτα και δε μπορεί να κοιμηθεί αν δεν φάει πρώτα κάτι (μπορεί να συμβεί αρκετές φορές σε ένα βράδυ). Προσοχή μη νομίσουμε ότι έχουμε ΝES αν λόγω εργασίας (νυχτερινή βάρδια) ή λόγω συγκεκριμένου τρόπου ζωής ξενυχτάμε και τρώμε το βράδυ.

Υπάρχουν συγκεκριμένα κριτήρια που χαρακτηρίζουν αυτή τη διαταραχή. Σύμφωνα μ’ αυτά παρατηρείται μεγάλη κατανάλωση τροφής (υπερφαγικό επεισόδιο) τουλάχιστον 3 φορές την εβδομάδα, μετά το δείπνο και αφού το άτομο έχει ήδη πέσει για ύπνο και η διάρκεια του είναι πάνω από 2 μήνες. Υπάρχει δραματική αύξηση της πείνας, κατά τη διάρκεια της νύχτας με αϋπνία, νευρικότητα, ανησυχία, μειωμένη διάθεση, κατανάλωση των 20-50% των συνολικών ημερήσιων θερμίδων με μια αίσθηση απώλεια ελέγχου (σαν να το σπρώχνει μια ξένη δύναμη) και ανορεξία το επόμενο πρωί που συνοδεύεται από τύψεις . Το είδος των τροφίμων που προτιμούνται κατά τη διάρκεια αυτών των επεισοδίων είναι φαγητά πλούσια σε λιπαρά, αλάτι και ζάχαρη (Junk food, γλυκά και επεξεργασμένοι υδατάνθρακες) και ίσως περιλαμβάνουν και την κατανάλωση κάποιου ποτού (σ’ αυτή τη περίπτωση ονομάζεται NEDS-σύνδρομο νυχτερινής υπερφαγίας/κατανάλωσης ποτού). Περιγράφηκε για πρώτη φορά απ τον Αlbert Stunkard (1955) ο οποίος παρατήρησε ότι παρουσιάζεται επιδείνωση του συνδρόμου σε περιόδους αύξησης βάρους ή μετά από αποτυχημένη δίαιτα και έντονου στρες, όπως επίσης ότι εμφανίζεται κατά 1,5% σε άτομα φυσιολογικού βάρους και 6-64% σε υπέρβαρα.

Γεγονός είναι ότι κατά τη διάρκεια της ημέρας τα άτομα αυτά έχουν χαμηλή διάθεση, ανησυχία και νευρικότητα, αλλά επιπλέον τα παχύσαρκα βιώνουν κατάθλιψη και βουλιμία ενώ έχουν και μεγαλύτερες πιθανότητες να είναι νευρωτικά. Ο ίδιος παρατηρεί ότι αν ένα παχύσαρκο άτομο με σύνδρομο νυχτερινής υπερφαγίας μπει σε δίαιτα και μάλιστα πολύ περιοριστική είναι πιθανό να παρουσιάσει ψυχωτικές συμπεριφορές.

Μια παραλλαγή του συνδρόμου είναι το NSRED (Νυχτερινή διατροφική διαταραχή συσχετιζόμενη με τον ύπνο) που διαφέρει απ’ το NES ως προς επίπεδα αντίληψης. Δηλαδή το άτομο να κάνει υπερφαγικό επεισόδιο χωρίς να έχει επίγνωση (κατάσταση ψυχοδιάσπασης) του τι κάνει εκείνη τη στιγμή και το αντιλαμβάνεται την άλλη μέρα το πρωί απ’ τα υπολείμματα τροφών που βρίσκει. Οι ερευνητές ύπνου με εξειδικευμένες πολυπνογραφίες έχουν δείξει ότι αυτό σχετίζεται και με άλλες διαταραχές ύπνου όπως είναι η υπνοβασία, η υπνική άπνοια και οι διαταραχές των κιρκάδιων ρυθμών (εσωτερικό βιολογικό ρολόι). Αν και θεωρείται διαταραχή ύπνου, σ’ αυτή συμπεριλαμβάνονται και τα βουλιμικά άτομα που δεν τρώνε τίποτα όλη την ημέρα (σε μια προσπάθεια να ελέγξουν το βάρος τους) και το βράδυ κάνουν υπερφαγικό επεισόδιο χωρίς πλήρη συναίσθηση του τι κάνουν και γι αυτό συνυπάρχει και με άλλες διατροφικές διαταραχές( νευρική βουλιμία, αδηφαγική διαταραχή.)

Για την αντιμετώπιση του συνδρόμου νυχτερινής υπερφαγίας απαιτείται πολύ προσεκτικός και λεπτός χειρισμός. Ένα απλό πλάνο διατροφής (με κύρια χαρακτηριστικά την ποικιλία ,το μέτρο και την ισορροπία) είναι πρωταρχικής σημασίας για τη διατροφική αποκατάσταση του ατόμου. Το πρόγραμμα πρέπει να είναι εφικτό και εύκολα εφαρμόσιμο χωρίς αυστηρούς περιορισμούς. Πρέπει να αποτελείται από 3 βασικά γεύματα (πρωινό, μεσημεριανό και βραδινό ) και 2-3 ενδιάμεσα σνακ. Η χρονική απόσταση μεταξύ των γευμάτων να είναι 2,5-3,5 ώρες για σταθεροποίηση των επιπέδων του σακχάρου στο αίμα (και της ινσουλίνης), ρύθμιση των φυσιολογικών μηχανισμών της πείνας και του κορεσμού και αποκατάσταση της ισορροπίας των νευροδιαβιβαστών (σεροτονίνης και ενδορφινών).

Το πρωινό γεύμα είναι πολύ σημαντικό να αποτελεί το 25 %-30% των ημερήσιων θερμίδων. Συνδυάζουμε μία ζωική τροφή με πρωτεΐνη υψηλής βιολογικής αξίας, (πηγή απαραίτητων αμινοξέων και τρυπτοφάνης-πρόδρομος της σεροτονίνης ) όπως γάλα, τυρί, γιαούρτι, αυγό, με μία αμυλούχα τροφή ολικής αλέσεως (πηγή σύνθετων υδατανθράκων, φυτικών ινών και βιταμινών Β ) όπως δημητριακά πρωινού, παξιμάδια, φρυγανιές ,ψωμί ολικής, ανάλατους ωμούς ξηρούς καρπούς και σπόρους και φρέσκα φρούτα ή φρέσκο χυμό( βιταμίνης C). Το μεσημέρι και το βράδυ επιλέγουμε πάλι μια μερίδα ζωικής τροφής πλούσια σε πρωτεΐνη (κρέας, κοτόπουλο, γαλοπούλα, ψάρι, αυγό, τυρί, όσπρια με τυρί κλπ), με μια μερίδα αμυλούχα τροφή (πατάτες, ρύζι, μακαρόνια, κριθαράκι, ψωμί κλπ) και μια μερίδα βραστών ή ωμών λαχανικών ( και σε μορφή σαλάτας) με λίγο ελαιόλαδο. Εφαρμόζοντας αυτήν τακτική των τριάδων στα κύρια γεύματα , μέσα σε 20 λεπτά έχουμε παραγωγή σεροτονίνης στον οργανισμό η οποία δίνει το αίσθημα του κορεσμού, της συναισθηματικής σταθερότητας (ευεξία και ηρεμία) και την ρύθμιση των ιδεοληπτικών συμπεριφορών.

Τα βράδυ η σεροτονίνη μετατρέπεται σε μελατονίνη (όταν σβήσει το φώς) που βοηθάει στον ήρεμο και βαθύ ύπνο. Ενώ χαμηλά επίπεδα προκαλούν παρορμητικότητα, ελλειμματική προσοχή, ευερεθιστότητα, διαταραχές ύπνου, κατάθλιψη και επιθυμία για απλούς υδατάνθρακες (γλυκά και ζάχαρη) Στα ενδιάμεσα γεύματα (πρόγευμα και απόγευμα) επιλέγουμε ένα συνδυασμό όπως αμυλούχα σνακ (παστέλι-κράκερς –κουλούρι- μπάρες δημητριακών) ή ωμούς ανάλατού ξηρούς καρπού ή ένα γαλακτοκομικό (γιαουρτάκι ή αριάνι ή γάλα) με φρέσκα ή αποξηραμένα φρούτα ή ένα ποτήρι χυμό. Και τέλος φροντίζουμε από πριν την προετοιμασία ενός υγιεινού σνακ και το έχουμε δίπλα στο κρεβάτι στην περίπτωση που το άτομο ξυπνήσει το βράδυ ώστε να ελέγξουμε το τι θα φάει. Απαραίτητος θα ήταν ο περιορισμός των διεγερτικών ( καφέ και αναψυκτικών τύπου cola light) που περιέχουν καφεΐνη και ασπαρτάμη. Επιπλέον τεχνικές χαλάρωσης, η ήπια άσκηση (περπάτημα, κολύμπι), η φωτοθεραπεία (έκθεση στο ηλιακό φώς) , αλλαγές του τρόπου ζωής για σωστή διαχείριση του άγχους ( ενασχόληση με κάποιο χόμπι) και φροντίδα του εαυτού( για αύξηση της αυτοεκτίμησης), η ψυχολογική παρέμβαση (για τροποποίηση των αρνητικών μη βοηθητικών σκέψεων-πεποιθήσεων, συναισθημάτων και συμπεριφορών), τα ειδικά συμπληρώματα διατροφής (πολυβιταμίνες, ω-3 λιπαρά, μαγνήσιο, ψευδάργυρο, χρώμιο ,βιταμίνη C , βιταμίνη D3 , 5HTP) αλλά και βοηθήματα για τον ύπνο, θα ήταν επίσης πολύ βοηθητικά για την αντιμετώπιση του συνδρόμου. Τέλος πρέπει να τονίσω ότι οι παρεμβάσεις αυτές είναι σωστό να γίνουν από μια ομάδα αποτελούμενη από επιστήμονες υγείας (διαιτολόγο, ψυχολόγο, ιατρό) εξειδικευμένους στις διατροφικές διαταραχές.